Η 30η Απριλίου είναι αφιερωμένη στη jazz μουσική. Η πρωτοβουλία για την ανακήρυξη αυτή οφείλεται στον Αμερικάνο τζαζίστα και πρέσβη καλής θελήσεως της UNESCO Herbie Hancock. Η τζαζ αποτελεί εξέλιξη της λαϊκής αμερικανικής μουσικής κατά τον 19ο αιώνα. Περιλαμβάνει αφρικάνικες μεταβολές και αρκετά μουσικά είδη που στηρίζονται στον μερικό ή τον ολικό αυτοσχεδιασμό. Κατά τη δεκαετία του 1920 γνώρισε μεγάλη απήχηση.
Η προέλευση και η εξάπλωση της jazz μουσικής
Η τζαζ μουσική εμφανίστηκε ως ένα ξεχωριστό μουσικό είδος περίπου το 1900. Η μουσική προήλθε από τους έγχρωμους σκλάβους, οι οποίοι μεταφέρθηκαν από τη Δυτική κυρίως Αφρική στο Νότο των Ηνωμένων Πολιτειών. Η μουσική τους παράδοση ήρθε γρήγορα σε σμίξη με τα “λευκά” στοιχεία και γεννήθηκε η jazz. Στην πραγματικότητα, αυτό το μουσικό είδος γεννήθηκε στο σταυροδρόμι της ισπανικής, της γαλλικής και της αγγλοσαξονικής πολιτισμικής παράδοσης. Γενέτειρα της τζαζ μουσικής θεωρείται η Νέα Ορλεάνη, η οποία αποτέλεσε τον τόπο γέννησης και δράσης πολλών τζαζ μουσικών. Στο τέλος του 19ου αιώνα δημιουργείται το πρώτο αναγνωρίσιμο είδος της τζαζ, το ragtime, μια μουσική με τη συνοδεία πιάνου και συγκοπτόμενο ρυθμό. Περίπου στο 1900 το ragtime αφομοιώθηκε από το μουσικό είδος Τin Pan Alley.
Η ανακάλυψη του γραμμόφωνου συντέλεσε αποφασιστικά στη διάδοση του μουσικού είδους ενώ ο πρώτος jazz δίσκος ηχογραφήθηκε το 1917 (Original Dixieland Jass Band). Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, η εμφάνιση του ραδιοφώνου έπαιξε καθοριστική σημασία για την εξάπλωση της τζαζ. Το 1920 εξελίχθηκε σε ένα πανεθνικό μουσικό ιδίωμα της αμερικανικής ηπείρου ενώ στα τέλη της δεκαετίας έκαναν την εμφάνισή τους και τα πρώτα ευρωπαϊκά συγκροτήματα.
Τα μουσικά είδη της jazz μουσικής
Η jazz μουσική –όπως και τα υπόλοιπα μουσικά είδη– διακρίνονται σε πολλές υπο- κατηγορίες. Χρονολογικά, η προγενέστερη όλων υπο- ομάδα είναι η big band που εμφανίστηκε κατά τη δεκαετία του 1910. Το 1930 εμφανίζεται η gypsy jazz, η οποία βασίζεται στο κοντραμπάσο, την ακουστική κιθάρα και το βιολί. Κατά τη δεκαετία του ’40 εμφανίζονται η bebop/ bop, η cool jazz, η latin jazz ή αλλιώς Afro– Cuban και η progressive jazz.
Τη σκυτάλη παίρνουν η free μαζί με τη hard bop που εμφανίζονται τη δεκαετία του ’50. Ακολουθεί η mainstream και η modal jazz που βασίζεται στο σαξόφωνο, το κλαρινέτο, τη τρομπέτα, το τρομπόνι, το πιάνο, την ηλεκτρική και ακουστική κιθάρα. Την ίδια περίοδο την εμφάνισή της στη μουσική σκηνή κάνει η soul jazz με σημαντικό εκπρόσωπό της τον Ray Charles και η third stream.
Tέλη της δεκαετίας του ’50 και αρχές του ’60, την εμφάνισή της κάνει η avant- garde jazz αλλά και η traditional. Στα μέσα του ’60 η post- bop αλλά και η chamber jazz γίνονται οι επικρατέστερες μουσικές της εποχής. Η δεκαετία του ’80 χαρακτηρίζεται από τη διάδοση της neo- bop και της m- base.
Η δημοφιλέστερη όμως υπο- κατηγορία της τζαζ μουσικής αποτέλεσε η swing, που εξαπλώθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τις δεκαετίες ’30 και ’40. Αυτήν η μουσική μπορεί να διακριθεί επιπλέον στο swing revival, στο western αλλά και στο electro swing.
Σήμερα, μπορούμε να διακρίνουμε και άλλες διαφορετικές εκδοχές της τζαζ μουσικής. Ανάμεσα σε αυτές είναι το psychedelic jazz, το jazz rock, το jazz- funk, το jazzcore και το punk jazz, το smooth- jazz, το acid jazz, το nu jazz αλλά και το jazz rap. Η τζαζ μπορεί να επηρεαστεί και από την κλασσική μουσική. Σημαντική εκπρόσωπος αυτή της μίξης είναι η Ellen Taaffe Zwilich.
© 2021 – 2022, Thanos Papatsanis. All rights reserved.
