Πολλά ιστορικά γεγονότα -όπως η γενοκτονία των Ποντίων και η Μικρασιατική Καταστροφή- αποτελούν έμπνευση για τη μουσική βιομηχανία. Έτσι και η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974. Το ημερολόγιο έδειχνε 20 Ιουλίου, όταν τουρκικά στρατεύματα εισέβαλαν στη Μεγαλόνησο, διχοτομώντας την και κατέχοντας μέχρι και σήμερα το 36% της χώρας.
Από το 1975 ως και σήμερα, πολλά τραγούδια, τόσο μνήμης όσο και “σύμβολα” για την λευτεριά της υπόλοιπης Κύπρου, ακούστηκαν από μεγάλες και σημαντικές -και μη- φωνές Ελλήνων και Κύπριων τραγουδιστών.
Ένα από τα πιο πρόσφατα τραγούδια που κυκλοφόρησαν και αποτελεί “σύμβολο” της απελευθέρωσης της κατεχόμενης Κύπρου είναι το “Βουνό μου Πενταδάκτυλε“. Αποτελεί μια μελοποίηση της Αναστασίας Νεοκλέους που ερμηνεύει ο Φάνος Πολυδώρου. Από το 1974, ο Πενταδάκτυλος αποτελεί σύμβολο εγκαρτέρησης και του αγώνα των Ελληνοκυπρίων για την απελευθέρωση των κατεχόμενων.
Με αφορμή τα 50 χρόνια από την εισβολή στην Κύπρο, ο Μανώλης Αγγελάκης από τα Χανιά αποφάσισε να ερμηνεύσει το “Ελληνική Γης“, ένα τραγούδι αφιερωμένο στους αγώνες που δόθηκαν για την Κύπρο. Το τραγούδι μιλά για τις αλησμόνητες πατρίδες και την προσμονή για την απελευθέρωση του νησιού. Όπως τονίζει ο καλλιτέχνης αυτό είναι αφιερωμένο στον Κυπριακό λαό.
Ένα ακόμη τραγούδι αφιερωμένο για την 50η επέτειο από την την τουρκική εισβολή μας προσφέρουν ο Κύπριος ράπερ Teknik και ο τραγουδιστής/ στιχουργός Theo Lukas. Το “No Man’s Land” αποτελεί ένα συναισθηματικά φορτισμένο τραγούδι και εκφράζει τον πόνο, την αδικία και την απώλεια των οικογενειών και των 2 καλλιτεχνών αφού κατάγονται από το κατεχόμενο μέρος της Κύπρου. Οι στίχοι του ξυπνούν μνήμες από την εισβολή και “θυμούνται” τις αθώες ζωές που χάθηκαν και αγνοούνται μέχρι και σήμερα. Τέλος, ρίχνουν φως και στην ψυχική/ σωματική βία που υπέστη ο άμαχος πληθυσμός.
Η φωνή του Γιώργου Νταλάρα συνδέεται άρρηκτα με τα τραγούδια που γράφτηκαν για τη μαύρη επέτειο της Μεγαλονήσου. Το 1998 ερμήνευσε το “Στιγμές της εισβολής (Πενταδάκτυλος)” σε μουσική Μάριου Τόκα και ποίηση Κώστα Μόντη. Κυκλοφόρησε στον δίσκο “Φωνή πατρίδας”. Στον ίδιο δίσκο συμπεριλαμβάνεται και ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τραγούδια για την εισβολή, το “Η δική μου πατρίδα” ξανά σε μουσική Μάριου Τόκα και ποίηση της Τουρκοκύπριας Νεσιέ Γιασίν. Στο ίδιο κλίμα, ο Γιώργος Νταλάρας ερμήνευσε τα “Λογαριάσατε λάθος“, “Γυρισμός“, “Καρτερούμεν“. “Αγάπη διχασμένη” και “Αμμόχωστος“.
Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που τίμησαν τη φετινή 50η επέτειο από την τουρκική εισβολή ήταν και ο Μιχάλης Βιολάρης. Το 1974 είναι ένα τραγούδι ύμνος, ένας φόρος τιμής για τους ανθρώπους που αντιστάθηκαν τότε. Η μουσική και οι στίχοι είναι του καταξιωμένου τραγουδοποιού Ανδρέα Λάμπρου.
Δύο χρόνια μετά την εισβολή, η Ελλάδα συμμετείχε στον διαγωνισμό της Eurovision με ένα τραγούδι άκρως επηρεασμένο από τη μαύρη μέρα της Κύπρου. Η Μαρίζα Κωχ ανέβηκε στη σκηνή της Χάγης ερμηνεύοντας το “Παναγιά μου Παναγιά μου“, ένα βαθύτατα πολιτικό κομμάτι σα μοιρολόι για τα δεινά που υπέστη η Κύπρος εκείνη την περίοδο. Η ιδέα για το κομμάτι διαμαρτυρίας ήταν του Μάνου Χατζιδάκι.
Πριν έναν χρόνο, ο Μιχάλης Λεβέντης θέλησε -με τη σειρά του- να τιμήσει τη μαύρη επέτειο. Έτσι τραγούδησε το “Νύχτωσε η νύχτα δύο φορές” σε στίχους και μουσική Αιμίλιας Ιακώβου. Τα έσοδα από τις προβολές του τραγουδιού διατίθενται στην ΟΣΑΚ (Ομοσπονδία Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου).
Πριν λίγους μήνες κυκλοφόρησε και η μουσική τριλογία της Φρόσως Στυλιανού για την 50η επέτειο. Σε αυτήν την τριλογία περιλαμβάνονται δύο κυπριακά παραδοσιακά τραγούδια (Η βρύση των Πεγειώτισσων, Το τέρτιν της καρτούλλας μου) ελαφρώς παραφρασμένα και το θρυλικό “Τσάμικο” του Διονύση Σαββόπουλου. Μπορεί να μην αποτελεί μια σύνθεση αποκλειστικά γραμμένη για την εισβολή, αλλά αξίζει κανείς να την ακούσει.
Πρόσφατα, ο Γιώργος Νταλάρας υπέγραψε την παραγωγή του δίσκου “Κύπρος Νυν και Αεί“. 15 γνωστοί ερμηνευτές και 12 συνθέτες αφιερώνουν αυτό το άλμπουμ στην Κύπρο για την 50η επέτειο. Ο δίσκος περιλαμβάνει 17 ποιήματα του Πόλυς Κυριάκου που τα ερμηνεύουν -μεταξύ άλλων- ο Παντελής Θαλασσινός, ο Χάρης και ο Πάνος Κατσιμίχας, ο ίδιος ο Γιώργος Νταλάρας, ο Μίλτος Πασχαλίδης, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου και ο Σταύρος Σιόλας.
Το δικό του μήνυμα για την 50η επέτειο έστειλε και ο Κωνσταντίνος Χριστοφόρου. Ο τραγουδιστής ερμηνεύει για την “Λευκωσία“, την πόλη σύμβολο αντίστασης και τη μοναδική διχοτομημένη πρωτεύουσα. Οι στίχοι και η μουσική είναι της Ροδούλας Παπαλαμπριανού.
Η Μαρία Φαραντούρη μας τραγουδά το soundtrack της νέας σειράς του MEGA “Famagusta”. Πυρήνας της έμπνευσής του είναι το “Δεν ξεχνώ”, ένα σύνθημα- ορόσημο που είναι έμπνευση του συγγραφέα Νίκου Δήμου (Αύγουστος, 1974). Ο συνθέτης του τραγουδιού, Χρίστος Στυλιανού μας μεταφέρει μουσικά όλο τον πόνο που υπέστησαν οι συμπατριώτες του, που μπορεί να μην βίωσε προσωπικά αλλά έμαθε από αφηγήσεις αληθινών γεγονότων. Οι στίχοι, από την άλλη, είναι της Ελένης Ζιώγα, καθώς έζησε τα γεγονότα ως έφηβη από την Ελλάδα.
Δύο χρόνια μετά την εισβολή, το 1976, δόθηκε στην κυκλοφορία ο δίσκος “Πέρασαν 2000 χρόνια”. Το άλμπουμ αρχικά είχε γραφτεί στην αγγλική γλώσσα σε στίχους Σταύρου Σιδερά. Σε αυτό ακούμε το τραγούδι “20 Ιουλίου 1974” σε μουσική απόδοση Δώρου Γεωργιάδη.
Την επόμενη χρονιά, η Μαρινέλλα μπήκε στο στούντιο για να ηχογραφήσει το “Την Κύπρο ζώσαν οι καημοί“. Είναι ένα τραγούδι σε στίχους του Κύπριου ποιητή Μιχάλη Πασιαρδή που κυκλοφόρησε μέσα από τον δίσκο “Ήλιε Μεγάλε”. Το άλμπουμ περιλαμβάνει μελοποιημένα ποιήματα για την Κύπρο του Άνθου Λυκαύγη, του Χ. Πασιάρα και του Τεύκρου Ανθία με τις φωνές της Βασιλικής Αναστασιάδου, του Αντώνη Καλογιάννη, της Μαρίας Δουράκη και του Στράτου Σιδερά. Ο Κώστας Σιδεράς μας τραγουδά και για το “Λάφυρο πολέμου“.
Ένα ακόμη ποίημα μελοποιήθηκε για χάρη του εμβληματικού δίσκου “Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο και άλλα 4 τραγούδια”. Πρόκειται για “Το τραγούδι του λεύτερου” του αδικοχαμένου Δώρου Λοΐζου. Το ερμηνεύει ο Κώστας Καμένος. Στον ίδιο δίσκο συμπεριλαμβάνεται και το κομμάτι “Βαράτε του του Χάρου“.
Αν και δεν γράφτηκε ειδικά για την εισβολή, συνδέθηκε με αυτήν καθώς έπαιζε τακτικά στα ραδιόφωνα εκείνης της περιόδου. Αναφερόμαστε στο “Λευτεριά” του Νίκου Καζαντζάκη σε ερμηνεία του Αντώνη Καλογιάννη.
Τον δικό τους ύμνο για την Αμμόχωστο μας πρόσφεραν ο Δημήτρης Μητροπάνος και ο Μανώλης Μητσιάς. Το “Χαίρετε, Αμμόχωστος” είναι ένα μελοποιημένο ποίημα του Κυριάκου Χαραλαμπίδη που συμπεριλαμβάνεται στο άλμπουμ “Αμμόχωστος Βασιλεύουσα”. Εδώ τις φωνές τους χαρίζουν η Γλυκερία και η Μαρία Αλεξίου.
Για τα Χώματα που περπάτησε αλλά και την Αμμόχωστο έχει τραγουδήσει και ο Στέλιος Χιώτης.
Για την Αμμόχωστο και όλα τα τουρκοκρατούμενα χωριά και πόλεις της Κύπρου μας μιλά και το τραγούδι “3 πουλιά πετάσασιν“.
Μια άλλη φωνή, αυτή του Αλκίνοου Ιωαννίδη, τραγούδησε για την Κύπρο. Το “Πατρίδα” είναι ένα αυτοβιογραφικό, δυνατό κομμάτι που ο τραγουδιστής το ερμηνεύει μέσα στο άδειο πατρικό του σπίτι κοντά στη Πράσινη Γραμμή.
Ο Αντώνης Ζαγοραίος έγραψε το “Κύπρος 1974” για το πριν και μετά την εισβολή. “Καραβάς, Αμμόχωστος, Αϊ Γιώργης, Κερύνεια, Μόρφου, Κυθρέα και Λάπηθος ήταν κρίνα και οι ξένοι τα πατήσανε και τα κάνανε κομμάτια“.
Το ” Τέσσερα τζιαι τέσσερα” είναι ένα αφηγηματικό παραδοσιακό κυπριακό τραγούδι της τάβλας που έλεγαν μετά από το φαγοπότι. Μια διασκευή του κομματιού “χτίστηκε” από τη φωνή του Χρίστου Μοδέστου με αφορμή την επέτειο από την εισβολή στην Κύπρο.
Η Γεωργία Χριστοδούλου Πασιά συνεργάστηκε με τον Λεόντιο Γεωργίου σε ένα τραγούδι αφιερωμένο σε όλες τις μανάδες των αγνοουμένων. Ακούστε το “Η μάνα του αγνοούμενου“.
Ένας δίσκος βασισμένος σε γεγονότα και μαρτυρίες από την εισβολή κυκλοφόρησε φέτος, 50 χρόνια μετά από εκείνη τη μαύρη ημέρα. Κύρια τραγουδίστρια του “Κύπρος 1974- 2024/ Μισός αιώνας σιωπές” είναι η Μαρία Θεοδότου. Στον δίσκο συμμετέχουν ο Παντελής Θαλασσινός, η Μελίνα Ασλανίδου, ο Κωνσταντίνος Χριστοφόρου και άλλοι Κύπριοι ερμηνευτές.
Ένα αφιερωματικό άλμπουμ για τους ήρωες της Κύπρου κυκλοφόρησε το 2021. Ο δίσκος “Τραγούδια αφιερωμένα στους ήρωες της Κύπρου” περιέχει 29 τραγούδια με τις φωνές -μεταξύ άλλων- του Robert Williams, του Άνδρου Γεωργίου, του Γιάννη Γιοκαρίνη, του Βασίλη Λέκκα, του Κώστα Χατζηχριστοδούλου και του Χρήστου Καλλόου.
© 2024, Thanos Papatsanis. All rights reserved.