O φόβος είναι ένας χαμαιλέων, μια αχίλλειος πτέρνα στον κόσμο των ανθρωπίνων συναισθημάτων και του μυαλού. Οι πιο συνήθεις μορφές του είναι η ανασφάλεια, η μοναχικότητα, η αβεβαιότητα και φυσικά ο τρόμος. Σε αυτό το άρθρο περιλαμβάνονται δέκα κομμάτια που απαθανατίζουν, είτε μουσικά είτε στιχουργικά, απολιθωμένες στιγμές υπαρξιακού – και μη – φόβου, σε ποικίλες μορφές του που πολλές φορές με έχουν κάνει να τον ενστερνιστώ και να τον κατανοήσω.
MARINA – Fear And Loathing
Σε ένα νωχελικό κομμάτι του επιτυχημένου δίσκου ‘Electra Heart’ (2012) και σε μια από τις πιο προσωπικές στιγμές της ελληνο-ουαλής καλλιτέχνιδος, η Ηλέκτρα (η περσόνα του δίσκου) σκιαγραφεί τον φόβο και την απέχθεια της μοναχικότητας, αλλά και την ανάγκη να ζήσει άφοβα νέες εμπειρίες. Πιο στοιχειωτικό κομμάτι του τραγουδιού είναι η ηχώ της 93χρονης ελληνίδας γιαγιάς της να τραγουδάει το “Ένα Τραγούδι Απ’ Τ’ Αλγέρι” του Απόστολου Καλδάρα στην κουζίνα της στην Αθήνα, συμπληρώνοντας το φιλόδοξο νόημα του τραγουδιού.
Μetallica – Enter Sandman
Όντας το πρώτο single του επιτυχημένου self-titled άλμπουμ της μέταλ μπάντας, το ‘Enter Sandman’ αποτελεί ένα από τα σήματα κατατεθέν τους και πραγματεύεται τον τρόμο του θανάτου και τους εφιάλτες, από την ματιά ενός παιδιού. Στο τραγούδι ο Sandman, που σύμφωνα με τη ευρωπαϊκή λαογραφία παίρνει τα παιδιά στον κόσμο των ονείρων αφού κοιμηθούν, επισκέπτεται ένα αγόρι στον ύπνο του και το προσκαλεί στην Χώρα του Ποτέ. Τα σκληρά ηλεκτρικά μπάσα και τα ηλεκτρισμένα φωνητικά του Hetfield προσδίδουν στο κομμάτι μια ζοφερή ατμόσφαιρα.
Kate Bush – Hounds Of Love
Μέσα από τον ομώνυμο και πιο επιτυχημένο εμπορικά δίσκο της μουσικού/λογοτέχνη, το ομότιτλο κομμάτι παρομοιάζει τα αισθήματα του έρωτα και της αγάπης με το ακριβώς αντίθετό τους – τον φόβο. Όντας δυο αισθήματα με πανομοιότυπα συμπτώματα, η παρορμητικότητα του έρωτα παίρνει την μορφή άγριων κυνηγόσκυλων που τρέχουν για να ξεσκίσουν τις σάρκες του ατόμου, με το ίδιο το άτομο να αποφεύγει να τα αντιμετωπίσει από άγνοια και “δειλία”.
Radiohead – Weird Fishes/Arpeggi
Παρά τους επιφανειακά θετικούς στίχους του, το κομμάτι του “In Rainbows“ θίγει το αίσθημα του αποπνικτικού φόβου, άγχους και παράνοιας συνοδευόμενο από το ένστικτο της συνεχούς παρακολούθησης στο ανθρώπινο μυαλό, με τη μουσική οικοδόμηση να δίνει ένα αίσθημα χαράς. Με μια παραλληλεπίπεδη σύνθεση και έναν σταθερό ρυθμό από την αρχή μέχρι το τέλος, το τραγούδι επιβεβαιώνει τον πειραματισμό του βρετανικού συγκροτήματος να εικονίσουν τις σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας με μοναδική δεξιοτεχνία.
Tori Amos – Me And A Gun
Σε αυτό το ανατριχιαστικό, a capella τραγούδι από τον πρώτο της δίσκο (“Little Earthquakes“), η πολυτάλαντη μουσικός αφηγείται ένα περιστατικό ένοπλου βιασμού με μαχαίρι από έναν άνδρα, αμέσως μετά την ερμηνεία της σε ένα μπαρ στη Φλόριντα, από τo οποίο πρόλαβε εγκαίρως να φύγει. Η αποσιωπητική, λεπτομερής περιγραφή των γεγονότων με τον ιδιαίτερο λυρισμό της τραγουδοποιού σε συνδυασμό με την έκφραση των βουβών σκέψεών της εκείνη τη στιγμή, κάνουν το τραγούδι ένα από τα πιο δύσκολα και φρικιαστικά στο άκουσμα.
Lady Gaga – Dance In The Dark
Στο πιο γνωστό fan favorite τραγούδι του ποπ χαμελαίοντα, ο φόβος παίρνει μια υπαρξιακή και ανασφαλή μορφή, σε έναν δίσκο αφιερωμένο στις σκιές φόβου που προκαλεί η φήμη – και όχι μόνο – στην ίδια. Το τραγούδι αποτελεί μια ένθερμη αγκαλιά της πρωταγωνίστριας με το σκοτάδι αφού μόνο εκεί μπορεί να νιώσει πλήρη αποδοχή, όταν δεν την βλέπει κανείς, χωρίς την κατάκριση που της ασκείται, ενώ για αυτήν ο πραγματικός φόβος κρύβεται στο φως.
Lisa Germano – …A Psychopath
Ίσως το πιο άβολο τραγούδι που τυγχάνει να έχω ακούσει ποτέ, το πολυσυζητημένο για την εποχή του κομμάτι παρουσιάζει έντονα τον φρικιαστικό τρόμο μιας αδύναμης γυναίκας όταν καταλαβαίνει ότι ένας ψυχοπαθής άνδρας έχει εισβάλει στο σπίτι της. Το τραγούδι παρουσιάζει μια αληθινή κλήση στο 911 γυναίκας που έχει βιώσει αυτή την παραλυτική εμπειρία, κάνοντας την σύνθεσή του δυσοίωνη και στοιχειωτική ακόμα και για την ίδια την καλλιτέχνιδα κατά την διάρκεια της δημιουργίας του.
Melanie Martinez – Tag, You’re It
Με τον χαρακτηριστικό παραλληλισμό παιδικών παιχνιδιών και συνηθειών προς υπογράμμισην σοβαρών κοινωνικοπολιτικών θεμάτων, σε αυτό το τραγούδι η Martinez περιγράφει την απαγωγή και βιασμό του stage character της, Crybaby, από έναν “λύκο”, αποπλανώντας και ναρκώνοντάς την. Είναι ίσως το πιο κτηνώδες κομμάτι του πολυεπιτυχημένου πρώτου δίσκου της, με ένα σίγουρα αξιομνημόνευτο βίντεο.
Shinedown – DEVIL
Μέσα από το πιο experimental rock άλμπουμ της επιτυχημένης αμερικανικής μπάντας, το ‘DEVIL’ είναι ένα τραγούδι για τους φοβισμένους, τονίζοντας πως τα τέρατα δεν βρίσκονται γύρω μας, αλλά μέσα μας. Η αποδοχή του φόβου είναι απαραίτητο βήμα για την επαναπροσαρμογή της ζωής μας και την σταδιακή αφάνισή του, καθώς είναι και ο μόνος τρόπος να τον ξεπεράσουμε και να ζήσουμε ελεύθερα.
Björk – Crystalline
Από το έβδομο άλμπουμ της ισλανδής μουσικού (“Biophilia“) στο οποίο η ανθρώπινη εμπειρία συναντά τα φυσικά φαινόμενα και το σύμπαν, το Crystalline παρομοιάζει την κατάκτηση του φόβου και του άγχους με την βραδεία ανάπτυξη των κρυστάλλων στην επιφάνεια της Γης, τονίζοντας την εκρηκτική ενέργεια του ατόμου που καταφέρνει να υπερισχύσει έναντι των φοβιών και του σκότους του.
Ο φόβος, σε όλες τις μορφές του, είναι μέρος της συναισθηματικής σύστασης του ανθρώπου ενώ όσο περισσότερο προσπαθεί κανείς να τον αποφύγει, τόσο μεγαλύτερος γίνεται. Άλλοτε προκύπτοντας μετά από τραυματικές εμπειρίες και άλλοτε από απλές ανασφάλειες και άγχος, πρέπει να γίνει αποδεκτός από το άτομο, ώστε να μπορέσει να εξατμιστεί και να απελευθερωθεί στο άπειρο. Αυτό εξάλλου είναι και το νόημα όσων τραγουδιών τον εξυμνούν, σε μια απόπειρα να τον καυτηριάσουν μέσω της αναγνώρισής του.
© 2023, Tasos Mpanos. All rights reserved.