Τρίτο single από τη Björk πριν τον ερχομό του πολυαναμενόμενου άλμπουμ της fossora. Το “Ancestress” είναι ένα συγκλονιστικό επτάλεπτο κομμάτι – επικήδειος, αφιερωμένο στη μητέρα της που έφυγε από την επίγεια ζωή.
Θα ήθελα να αφιερώσω το παρόν άρθρο σε όλες τις μαμάδες του κόσμου, είτε βρίσκονται στο δικό μας κόσμο, είτε μας καθοδηγούν από ψηλά. Κι ακόμη περισσότερο στα άτομα, που έχουν βιώσει την απώλεια της μητέρας, ανεξαρτήτως ηλικίας.
Επί 20 χρόνια, η πνευματίστρια Björk δεν παρευρέθηκε σε καμία κήδευση, θεωρώντας λάθος τον αποχαιρετισμό αγαπημένων προσώπων σε κλειστούς ναούς κι όχι στη φύση, πόσο μάλλον από ιερείς που δεν γνώριζαν καν το πρόσωπο. Όταν, λοιπόν, η δική της μητέρα έφυγε, προκειμένου να διαχειριστεί το θρήνο διοργάνωσε μια δική της τελετή. Ως φόρο τιμής, ξεκίνησε να γράφει έναν μακρύ επικήδειο, τον οποίο συντόμευσε, καταλήγοντας στους στίχους του “Ancestress”, που εξιστορεί τη ζωή της:
Το ρολόι της προγόνου μου χτυπάει / η κάποτε ζωηρή επαναστατικότητά της εξασθενεί…
H Hildur Rúna χώρισε μόλις έφερε στον κόσμο τη μικρή Björk και ακολούθησε ζωή σε κοινόβιο. Ήταν γνωστή ακτιβίστρια της Ισλανδίας και δε δίστασε να κάνει απεργία πείνας, όταν επιχειρήθηκε κατασκευή υδροηλεκτρικού εργοστασίου στα υψίπεδα του νησιού.
Οι γιατροί που απεχθάνονταν / βάλανε βηματοδότη μέσα της. […] Είμαι ο φύλακας της ελπίδας της / φροντίζω η ελπίδα να είναι εκεί πάντοτε.
Το 2011, μια ανακοπή, που την άφησε σε κόμμα, αποκάλυψε αδιάγνωστα καρδιακά προβλήματα και παρενέργειες μιας λοίμωξης πολιομυελίτιδας που πέρασε μικρή. Ακολουθώντας πάντοτε εναλλακτικές θεραπείες, της ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να περιτριγυρίζεται από λευκές στολές.
Η μηχανή ανέπνεε όλη νύχτα / όσο ξεκουραζόταν / αποκαλύπτοντας την αντοχή της / κι έπειτα όχι..
Για δυο χρόνια νοσηλευόταν στο νοσοκομείο, λαμβάνοντας φροντίδα και αμέριστη εμψύχωση από την αγαπημένη της κόρη. Το 2018, η Hildur Rúna τελικά απεβίωσε, αφήνοντας τη μουσικό να μετουσιώσει ξανά τον πόνο της σε τέχνη, ώστε να θεραπευτεί.
Η αφιέρωσή της είναι ένα επτάλεπτο, πειραματικό avant-folk κομμάτι, που βασίστηκε στους παραδοσιακούς ρυθμούς της Ισλανδίας. Κυριαρχούν οι ενορχηστρώσεις εγχόρδων, όργανα που επιλέγει συνειδητά όταν επιθυμεί να αφηγηθεί μια ιστορία κινηματογραφικά ΄ή το ύφος να είναι πιο στενάχωρο. Αυτό που κάνει το “Ancestress” μοναδικό, ωστόσο, είναι η χρήση πληθώρας κρουστών: παραδοσιακό μεταλλόφωνο από το Μπαλί, καμπάνες και γκονγκ ενισχύουν τη συγκίνηση. Όπως στα περισσότερα δημιουργήματά της, η πανέμορφη μελωδικότητα απαιτεί χρόνο για να ωριμάσει στα αυτιά του ακροατή.
Στο βίντεο, που γυρίστηκε στα ηφαιστειογενή ορεινά εδάφη της Ισλανδίας, η Björk οδηγεί μια ακολουθία μουσικών κι ένα πνευματικό χορευτή, που υποδύεται την ψυχή της μητέρας της, συγκροτώντας μια μεταθανάτια τελετή, γεμάτη συμβολισμούς. Η ίδια και ο χορευτής, φοράνε μάσκες, εμπνευσμένες από τα ισλανδικά πουλιά hrossagaukur, ως μια αναφορά στο πνεύμα. Αργότερα στο κλιπ, ένα υγρό κυλά από την ίδια στο χορευτή, μέσω αυτών των μασκών: αντίστροφα απ’ τη βρεφική ηλικία, το παιδί πλέον φροντίζει τον γονιό. Οι μάσκες, εμπνευσμένες από τις αρκτικές αλεπούδες, που αλλάζουν τρίχωμα στις εποχές, υποδηλώνουν την κληρονομικότητα από γενιά σε γενιά.
Βλέπουμε με τα δικά μας μάτια / κι ακούμε με της μαμάς μας…
Η αλήθεια είναι πως η μητέρα μου είναι εν ζωή, και παρ’ όλο που την αγαπώ και είμαι περήφανος για εκείνη, δεν της το δείχνω όσο θα έπρεπε. Δεν μπορώ λοιπόν να γνωρίζω στο απειροελάχιστο το τραύμα της μητρικής απώλειας. Έχοντας χάσει, ωστόσο, πολύ αγαπημένα πρόσωπα, διαπίστωσα πως στην πραγματικότητα δεν μας εγκαταλείπουν ποτέ και όσο έχουμε χώρο για εκείνα στην ψυχή μας, θα μας καθοδηγούν με έναν άγνωστο σε εμάς τρόπο. Θα τους κάνουμε υπερήφανους, μέχρι να ανταμώσουμε ξανά…
*Ευχαριστώ τον Tasos Banos, διότι χωρίς τα μουσικά του μαθήματα δε θα είχα εμβαθύνει τόσο στη σύνθεση του κομματιού.
© 2022, Andreas Sotiroulis. All rights reserved.