Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και σε όλη την Ελλάδα διοργανώνονται ομιλίες, αφιερώματα και παραστάσεις για το τραγικό γεγονός του 1922. Εκθέσεις φωτογραφιών, (επανα)κυκλοφορίες λευκωμάτων και βιβλίων και συναυλίες μνήμης ”αναζωπυρώνουν” ξανά εκείνες τις μαύρες μέρες του ξεριζωμού. Στο ίδιο μήκος κύματος, το Music Hunter θέλει να αποδώσει ένα φόρο τιμής με τον δικό του τρόπο.
Σίγουρα υπάρχουν πολλά περισσότερα τραγούδια που έχουν γραφτεί για την πριγκίπισσα της Μικράς Ασίας, ωστόσο συγκεντρώσαμε 18 από αυτά και σας τα παρουσιάζουμε..
Τα πρώτα τραγούδια που έρχονται στο νου κάποιου για τη Σμύρνη συμπεριλαμβάνονται στο δίσκο ”Μικρά Ασία” με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα και την Χαρούλα Αλεξίου. Το άλμπουμ κυκλοφόρησε το 1972 σε μουσική Απόστολου Καλδάρα και στίχους Πυθαγόρα. Ανάμεσα στα 11 τραγούδια του δίσκου ακούμε και το ”Η Σμύρνη”. Θεωρείται ο πρώτος επίσημα χρυσός δίσκος της ελληνικής δισκογραφίας με πωλήσεις 100.000 και ιδιαίτερη απήχηση στους Έλληνες της Αμερικής.
Στην ίδια κυκλοφορία συναντάμε το ”Η προσφυγιά” και το ”Ο μαρμαρωμένος βασιλιάς”.
Το προάστιο του Μπουρνόβα φημιζόταν για τα αρχοντικά του, τους κήπους του και τις όμορφες κοπέλες του. Από αυτό εμπνεύστηκε ο Νίκος Γκάτσος και ο Σταύρος Ξαρχάκος το ”Μπουρνοβαλιά”, soundtrack της ομώνυμης ταινίας του Κώστα Φέρρη. H ταινία ήταν μια έμπνευση από της ζωή της ρεμπέτισσας με το όνομα Μαρίκα, από το ξεκίνημά της στις ταβέρνες του Πειραιά ως τα νυχτερινά κέντρα του Σικάγο. Το τραγούδι κυκλοφόρησε το 1983 μέσα από το δίσκο ”Ρεμπέτικο”.
Στο παραδοσιακό τραγούδι “Σαν της Σμύρνης το γιαγκίνι (γιαγκίνι= η φωτιά, η πυρκαγιά)”, ο Χρόνης Αηδονίδης περιγράφει σε μόλις λίγους στίχους τι συνέβη το 1922. “Σαν της Σμύρνης το γιαγκίνι/ στο ντουνιά δεν έχει γίνει/ κάηκε και ‘γινε στάχτη/ κι έβγαλ’ ο Κεμάλ το άχτι” τραγουδά στον δίσκο ”Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας”, μια παραγωγή του Γιώργου Νταλάρα με τις ερμηνείες διαφόρων καλλιτεχνών όπως ο αείμνηστος Αγάθωνας Ιακωβίδης, ο Πέτρος Γαϊτάνος, ο Παντελής Θαλασσινός, η Γλυκερία και πολλοί άλλοι..
Ένα από τα γνωστότερα τραγούδια για τη Σμύρνη κυκλοφόρησε το 1996 από τον Παντελή Θαλασσινό. Το κομμάτι ”Τα σμυρνέϊκα τραγούδια” συμπεριλήφθηκε στον δίσκο του ”Αστρανάμματα”. Η μουσική είναι του ίδιου και οι στίχοι του Ηλία Κατσούλη. Το πολυ- τραγουδισμένο κομμάτι ερμηνεύτηκε από καλλιτέχνες όπως η Γλυκερία, τον Γιώργο Νταλάρα και τον Πασχάλη Τερζή.
Το 1981, η Γλυκερία κυκλοφορεί τον δεύτερο προσωπικό της δίσκο με παλαιά σμυρνέικα τραγούδια. Στο άλμπουμ συμπεριλαμβάνεται και το ”Τι σε μέλλει εσένανε”. Οι στίχοι του τραγουδιού αναφέρονται στον καημό μιας σμυρνιοτοπούλας που γνώρισε το δράμα της προσφυγιάς και στη συνέχεια τον ρατσισμό και την εκμετάλλευση στην Ελλάδα. Πολλοί καλλιτέχνες ερμήνευσαν το κομμάτι, ανάμεσα σε αυτούς ο Νίκος Πορτοκάλογλου, ενώ για τις ζωντανές τις εμφανίσεις το έχει επιλέξει και η Πάολα. Πρωτο- ηχογραφήθηκε το 1927 από τη Μαρίκα Παπαγκίκα στη Νέα Υόρκη.
Το 1930, ένας σμυρνιός μουσικοσυνθέτης ονόματι Σταύρος Παντελίδης συνέθεσε το ”Σμύρνη με τα περίχωρα”. Το τραγούδι αποτελεί μια νοσταλγική ωδή του μουσικού για την πατρίδα του. Ο Σταύρος Παντελίδης μας μεταφέρει ορισμένες αναμνήσεις από την πόλη της Μικράς Ασίας. Ένα σεργιάνι στις ομορφιές της με τη φωνή της Γεωργίας Μηττάκη.
Το 2013 κυκλοφόρησε ο δίσκος ”Ξεριζωμός”’ για την 91η επέτειο από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Αναγνωρισμένοι καλλιτέχνες δώρισαν τη φωνή τους σε 14 τραγούδια γεμάτα αναμνήσεις με φρέσκο αέρα και ήχο. Μεταξύ αυτών η Γιώτα Νέγκα, ο Κώστας Αγέρης και η Πίτσα Παπαδοπούλου. Σε αυτό το άλμπουμ ακούμε και το ”Χωρισμός στην Προκυμαία”. Τη μουσική υπογράφει ο συνθέτης Χρήστος Παπαδόπουλος και τους στίχους ο συγγραφέας και ερευνητής Κώστας Μπαλαχούτης, που αφιέρωσε τη δουλειά στη γιαγιά του που έζησε τα τραγικά γεγονότα.
Ένα άλλο πασίγνωστο τραγούδι που γράφτηκε για τη Σμύρνη είναι το ”Πήρε φωτιά το Κορδελιό”. Το κομμάτι κυκλοφόρησε μέσα από το δίσκο ”Μικρά Ασία” του Απόστολου Καλδάρα και του Πυθαγόρα και το ερμήνευσε η Χάρις Αλεξίου. Το Κορδελιό ήταν προάστιο της Σμύρνης, το οποίο είχε πάρει φωτιά πριν ακόμη οι Τσέτες ξεριζώσουν καθετί ελληνικό στη Σμύρνη. Για το Κορδελιό πρωτο- τραγούδησε και ο Γιώργος Βιδάλης στο γνωστό λαϊκό ”Κορδελιώτισσα” το 1926.
Το προάστιο του Μπουρνόβα αναφέρεται και σε ένα άλλο τραγούδι, στον δίσκο του Μάνου Λοΐζου και του Λευτέρη Παπαδόπουλου ”Να ‘χαμε τι να ‘χαμε”, ο οποίος αποτελεί την ολοκλήρωση μιας τριλογίας. Το “Παποράκι” είναι το πρώτο τραγούδι που ”ανοίγει” το άλμπουμ και το ερμήνευσε ο Γιάννης Καλατζής με δεύτερη φωνή αυτή της Χάρις Αλεξίου.
Οι Σμυρνιές έχουν την τιμητική τους σε πολλά τραγούδια που γράφτηκαν για την πόλη και τα περίχωρά της. Ένα από αυτά τα τραγούδια είναι και το ”Μια σμυρνιά στο παραθύρι”, που επιχείρησε να καταγράψει ο Γιώργος Κωνστάντζος στα βιβλία του ”Τα τραγούδια της Σμύρνης: Tα παραδοσιακά”. Το κομμάτι αποτελεί αστικής προέλευσης και το πρωτο- ηχογράφησε ο Πέτρος Ζουναράκης το 1906. Άλλο ένα κομμάτι που έχει εντάξει ο συγγραφέας στα βιβλία του είναι το ”Γιαρούμπι” που τραγούδησε ο Σωτήρης Στασινόπουλος το 1925.
Το 2021 κυκλοφόρησε ένα μνημειώδες μουσικο- ποιητικό έργο με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Αναφερόμαστε στο ”Στη Σμύρνη Κάποτε” σε μουσική Αρετής Κοκκίνου και στίχους Θανάση Σάλτα. Τα τραγούδια προέρχονται από το ομώνυμο θεατρικό έργο. Τα ερμηνεύουν η Θέλμα Καραγιάννη και ο Ισίδωρος Πάτερος και τα απαγγέλει η Ιωάννα Μαστοράκη. Ένα από αυτά τα κομμάτια είναι και το ”Στις γειτονιές της Σμύρνης”. Ολόκληρο τον δίσκο μπορείτε να τον ακούσετε εδώ
Η Νάντια Καραγιάννη με ένα τραγούδι γεμάτο συμβολισμό ζωντανεύει τη μνήμη για τις χαμένες πατρίδες. Το ”Της Ρωμιοσύνης τα χαμένα” κυκλοφορεί σαν ύμνος σε ό,τι χάθηκε στη Μικρά Ασία. Οι στίχοι είναι του φίλου της Πάνου Καλουδά και η μουσική του γιου της Νίκου Καραγιάννη. Η τραγουδίστρια θα ξεκινήσει μια σειρά συναυλιών- αφιερώματα για την 100η επέτειο από την καταστροφή.
Ένα άλλο τραγούδι που μπορούμε να αναφέρουμε είναι και το ”Ανάμνησις Σμύρνης”. Η πρώτη ηχογράφηση του τραγουδιού αναγνωρίζεται το 1906 στην Αθήνα από τον Ιωάννη Αγγελόπουλο. Σε σύνθεση του Τιμόθεου Ξανθόπουλου και σε στίχους του Γιώργου Βοτζαλίδη ηχογραφήθηκε και το 1920 από τον Τίτο Ξηρέλλη.
Φτάνοντας στο τέλος του αφιερώματός μας, πάμε να δούμε το πιο πρόσφατο τραγούδι που ηχογραφήθηκε για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Αφορά το ”Σμύρνη Εσύ” που μελοποίησε ο Γιώργος Θεοφάνους σε στίχους Θάνου Παπανικολάου, με ερμηνευτή τον Πέτρο Γαϊτάνο. Ένα συγκινητικό τραγούδι γεμάτο εικόνες από την αρχοντιά και τον πόνο της Ιωνίας, με ένα ήχο που εξελίσσεται μεταξύ του σήμερα και του τότε. Κ΄ύριο χαρακτηριστικό του το άκουσμα των μουσικών παραδοσιακών οργάνων της Σμύρνης.
© 2022, Thanos Papatsanis. All rights reserved.
